ნინო თარიშვილი

საკუთარი ოთახი

„საიმისოდ, რომ წერა შეძლოს, ქალს უნდა ჰქონდეს ფული და საკუთარი ოთახი.“
ვირჯინია ვულფი

მითხრა დედაჩემმა:
_ სასწრაფოდ სახლი უნდა იყიდო. აბა, შენს ძმასთან ხომ არ იცხოვრებ?
ცოლი უნდა მოიყვანოს შენმა ძმამ, ხელს შეუშლით შენ და ბავშვი.
ხომ იცი, არავის უნდა სხვასთან ცხოვრება!
დიდი ადგილი არასდროს არსად დამიკავებია _
ერთი საწოლი, ერთიც მაგიდა პატარა სკამით,
კუთხეში ჯდომა და წიგნის კითხვა,
ხანდახან წერა ისე, რომ თავზე არ წამოგადგნენ _ სულ ეს მინდოდა.
მწარედ მომხვდა დედის ნათქვამი.
ისიც მითხრა, ამდენს მუშაობ, ფულს კი ფლანგავ კოსმეტიკაში,
სუნამოებში (ერთიც გეყოფა, ზოგს საერთოდ არა აქვსო),
ბავშვსაც ძალიან ანებივრებ, შენ გარდა განა შვილი არავის ჰყავსო?
ყველაფერი კი არ უნდა შეუსრულო, ტუტუცია და გულგრილიო შენი შვილი.
მის ასაკში შენ იცოდი, რაც არ გვქონდა, ის რომ არ უნდა მოგეთხოვაო.
ახლა დაიწყე აშენება, ხუთ წელიწადში მზად გექნებაო შენი სახლი.
სხვა რა გზა მქონდა…
არ მინდოდა, თავი ზედმეტი მგონებოდა,
არც ვინმესთვის ხელის შეშლის სურვილი მქონდა,
მარტო ერთი საწოლი და საწერი მაგიდა მინდოდა,
საკუთარი ოთახიც კი არასოდეს მომითხოვია საკუთარ სახლში. დავიწყე ახლის აშენება და იმ დღიდან ხელოსნებს მიაქვთ ჩემი ფული.
გულდაწყვეტილი ჩავუვლი ხოლმე „პრადას“ ჩანთას, ჩემი სუნამოც დიდი ხანია, გამოილია, ამ თვეში ახალს ვერ ვიყიდი _ უნიტაზი მაქვს შესაძენი, ფარდა-ჟალუზზეც ფული მაკლდება. კარგა ხანია, ჩემს ფეხსაცმელს ქუსლი მოექცა, მაგრამ რა უჭირს? მთავარია, წყალი არ შესდის _ ფეხი მშრალი მაქვს. აი ბავშვს კი უარს მაინც ვერაფერზე ვეუბნები _ ვერ ვუკვეცავ ბავშვურ სურვილებს. სტამბოლში წელსაც ვერ წავედი (ევროპაში ისედაც ვერ მოვახერხებდი), ახალი სახლი კი ნელ-ნელა, მაგრამ მაინც შენდება. ცოტა ხანში, ალბათ, მექნება ჩემი საწოლი და მაგიდა, სადაც დავჯდები და წავიკითხავ, ზოგჯერ დავწერ და თავზე არავინ წამომადგება. არ მკითხავს, რას ვაკეთებ, არ ჩაიხედავს ჩემს ნაწერებში, არ მეტყვის, რა სისულელეში კარგავ დროსო. ჯანდაბას, თუ ყველაფერზე უარს ვამბობდი ამდენი წელი, მარტო შაურმას თუ ვიყიდდი თვეში ერთხელ _ ასე ვცდილობდი, ჩემი თავისთვის სიხარული მეჩუქებინა. სახლი კარგია, როცა შენია, მხოლოდ შენი და თავზე არავინ წამოგადგება, როცა მარტო ყოფნა ან მარტო სიკვდილი მოგინდება. სად არ ვეძებე სიმშვიდე, მაგრამ ვპოვე იგი ოდენ კუთხეში, წიგნით ხელში“
(უმბერტო ეკო `ვარდის სახელი“).
თუ ასეა, მაშინ რატომაა ასეთი რთული ამ კუთხის პოვნა საკუთარ სახლში?
ასე ვუშლით ხელს ერთმანეთს? _ ვფიქრობდი.
ვუშლით…
მიხარია, რომ მალე ჩემი სახლი მექნება,
სახლი, რომელმაც ყველა მოგზაურობა შეისრუტა,
სახლი, რომლის სანაცვლოდაც ყველა პატარა სიხარულზე ვთქვი უარი,
სახლი, რომლის წყალობითაც ქუსლმოქცეული ფეხსაცმლით დავდივარ, დიდი ხანია,
მაგრამ იმ სახლში დავჯდები სადმე კუთხის კუთხეში,
გვერდით ცხელ ყავას დავიდგამ და ახალ სამყაროს გამოვიგონებ,
სამყაროს, სადაც იმაზე ბევრი სიხარულია, ვიდრე გარშემო,
სამყაროს, სადაც აუცილებლად ვიმოგზაურებ ყველა მოპარულ მოგზაურობას,
ავიხდენ ყველა ვერახდენილ, უკანდარჩენილ ოცნებას,
სამყაროს, სადაც აუცილებლად გადავრჩები.

ელენეს გზა

როგორი სხვანაირი სიცივე იცის თებერვალში.
ზოგჯერ ისე შემოგიძვრება გამომშრალ ძვლებში, თითქოს, ღველფი ხარ,
ის კი რკინის ასტამია _ გქექავს და გქექავს დაუსრულებლად…
თებერვალია, გარეთ ცივა…
ბუხართან ვზივარ, ჩემს თავზე ვფიქრობ…
აზრზე არ ვარ, ვინ ან რატომ გადაქექა ჩემი ცხოვრება,
რას ელოდა იქ უცნაურს, საინტერესოს,
წარმოუდგენელს, დაუჯერებელს, საყურადღებოს…
რატომ უნდოდა სხვის ნაცარში ცხვირის ჩაყოფა,
სხვის ნამსხვრევებზე თითების გაჭრა რას მოუტანდა,
რატომ ეგონა, სხვისი სულის დაბებკვა და დასახიჩრება შვებას მოჰგვრიდა…
სინამდვილეში სხვის ჭრილობებში ხელის ფათური ისეთივე დამთრგუნველია,
როგორც ადრეულ ბავშვობაში მეზობლის ბავშვის გამონაცვალი
ორი ზომით დიდი ფეხსაცმლით სკოლაში წასვლა,
მერე კი ყველა კლასელისა და მასწავლებლის მზერის შესრუტვა.
გუშინ ჩემმა შვილმა თეთრ შარვალზე შოკოლადიანი ხელები შეიწმინდა,
არ ვიცი, ეს რატომ გააკეთა _ ასეთი რაღაცებისთვის უკვე ძალიან დიდია.
განა რამე, ავიღეთ და გადავაგდეთ,
მე კი უცებ წარმოვიდგინე, ჩემს ბავშვობაში მსგავსი რამე რომ მომხდარიყო…
ერთადერთ შარვალს ხომ არავინ გადამიგდებდა,
ლაქების ამოყვანასაც ვერ შევძლებდით
და ასე ლაქებდასმული ვივლიდი ორი, სამი, ხუთი წელი…
მანამ, სანამ ეს შარვალი სხეულზე არ შემასკდებოდა.
მერეც დაენანებოდათ მისი გადაგდება _ იატაკის ტილოდ გამოიყენებდნენ…
თუ გინდათ, ჩემს ტკივილებში იქექოთ, თქვენი ნებაა, არავინ გიშლით…
მეც რომ მთხოვოთ, თუ შეიძლება, გავქექავო, უარს არ გეტყვით,
თუკი ასე ძალიან გინდათ, რა გაეწყობა…
ის კი არა, ხელსაც ბოლომდე ჩაგაყოფინებთ ძველ ტკივილებში,
შემეხეთ კიდეც, თუკი ფიქრობთ, რომ ეს გადაგარჩენთ
ან შვებას მოგგვრით…
ოღონდ ჩემს შვილს არ გაეკაროთ, სხვა ყველაფერი შეგიძლიათ გადაქექოთ.
რა მენაღვლება, თქვენ თუ გწყურიათ ძეძვისა და ეკლის კენკვა სხვისი სულიდან,
კენკეთ, კორტნეთ, კარგად გაღეჭეთ, მერე აფურთხეთ, რამდენიც გინდათ,
ოღონდ ჩემი შვილის გზაზე ნურაფერს დაყრით _
ფეხშიშველა სიარულს ბავშვობიდან ვერაფრით ვერ გადავაჩვიე…

„ვეფხისტყაოსნის“ მოტივებზე

როგორც კი სადარბაზოში ფეხი შევდგი,
უცნობმა მარცხენა ფერდში საქსოვი ჩხირი გამიყარა.
მაშინვე დავიჩუტე გასაბერი თოჯინასავით.
სულ უფრო უახლოვდებოდა ერთმანეთს სხეულის ზედაპირი და მისი შიგნითა მხარე…
ფეხები მომეცელა, ხელები ჩამომეღვენთა…
თვალწინ კადრებად გადაირბინა მთელმა ცხოვრებამ…
გამახსენდა: როგორ ვიყავი ერთი, მერე კი უცებ ორნი გავხდით.
როგორ დატოვა ჩემი საშო ერთადერთმა შვილმა,
როგორი სითბო ჩამეღვარა მთელ სხეულში,
როცა შემეხო მისი სხეული… თბილი ხელები…
მერე როგორ ვიზრდებოდით ერთად: მე მისით, ის _ ჩემით…
გამახსენდა ჩემი პირველი კაცის შეხებაც
და ისიც, ერთ დროს როგორ მიყვარდა…
გული დამწყდა, თან რომ ვერ მიმქონდა ეს სიყვარული…
რაღა დროს ამაზე ფიქრიაო,
ტუმბო სად არის კი არადა, სასწრაფოდ დეფიბრილატორი მოიტანეთო,
იქნებ, შევძლოთ და გადავარჩინოთ, სიკვდილს გამოვტაცოთ კლანჭებიდანო…
სხეულის წინა და უკანა მხარე ერთმანეთს შეეწება,
კანის კედლებმა ერთმანეთი შეიწოვეს…
მერე თითები სანთლებად გადამექცა,
ფრჩხილებზე ცეცხლი აგიზგიზდა…
სადღაც მიმარბენინებდა სასწრაფო დახმარების მანქანა.
ვერ ჩირაღდნობდნენ ჩემი სანთლები,
ვერ მინათებდა წყვდიადს _ ჩემში სამუდამოდ ჩაღვენთილს…
ხელისგულები მეწვოდა,
განგაშის ხმა და სახურავზე შუქის ტრიალი თვალებს მჭრიდა.
ვერ ვხვდებოდი, სად ვიყავი,
იატაკზე ვიღვრებოდი და არავინ მფხეკდა.
ნელ-ნელა ვილეოდი…
ტრიალებდა მანქანის თავზე დამაგრებული ფერადი შუქი,
თვალებიდან ნაპერწკლები კი არადა, ცეცხლი მცვიოდა…
_ დე, სახმილი რას ნიშნავს? _ მეკითხებოდა შვილი.
უკვე დიდი გოგოა… არც კი მახსოვს, როდის გაიზარდა ამხელა,
ან ასე უცებ გაზრდა როგორ მოახერხა?
ნუთუ, მეც ასე სწრაფად გავიზარდე და დავბერდი?..
_ სად ხარ, შვილო, ყველგან გეძებ, _ ვეკითხები… ტელეფონს მითიშავს.
არ უნდა მოვკვდე…
არ უნდა მოვკვდე…
არ უნდა მოვკვდე…
_ გადავარჩინოთ, ჯერ ახალგაზრდაა, გაუძლებს, _ ამბობს ექიმი.
სიზმრის ქაოსი მთელ სხეულზე შემომეხლართა.
არტახებია, აბა, რა არის?..
მავთულხლართებში ვშფოთავ, ვწრიალებ, ვფორიაქობ…

სუნთქვას მიხშობს…
მაინც ვახერხებ ცხადის და სიზმრის ერთმანეთისგან გამოხშირვას _
იფქლი ერთ მხარეს მოვაგროვოთ, ღვარძლი მეორე ნაპირზე გადავისროლოთ, „ნუვინ გაჰრევთ ერთმანეთსა, გესმათ ჩემი ნაუბარი,“ _ ვამბობ ხმამაღლა,
თან ცრემლსა სისხლი ერევა და გამდის, ვითა ნაგუბარი. დასრულდა ესე ამბავი(ც), ვითა სიზმარი ღამისა.“

პოეზია

წინა ცხოვრებას გადაურჩა მხოლოდ ლექსები _ ტკივილებიდან ამოღვრილი.
ფიქრებს ზუმფარად გადაესვა წარსულის ძვლები,
ტკივილის ყველა ნაწიბური მოაპრიალა,
მერე სამსჭვალი დაიჭედა ხელისგულებზე
და ცაზე ისე გაიშალა, როგორც ფიცარზე,
რომლის ზედაპირს უმოწყალოდ კაწრავდნენ ხმები,
ჩემს ფიქრებამდე ვერაფრით რომ ვერ ჩააღწიეს.
წარსულში მხოლოდ მარტოობა იყო სასჯელი, მოცემულობა,
ამიტომ ახლა შენთან ყოფნა გადავუწყვიტე საკუთარ სხეულს.
სხვა რეალობა არ მჭირდება,
რაც იყო, იყო და არასოდეს დამიბრუნდება,
ხოდა, იქ დარჩეს, სადაც არის _ ცაზე გაკრული.
მარტო ლექსებში იშრიალოს უსიერ ტყედ და ჩახერხილ გზებად.
მთავარია, აწმყოში შენ ხარ.
მომავალში რა იქნება, სულ არ მაღელვებს.

შეჩვევის ანატომია

ზედა ტუჩის კუთხეში ქვედა ტუჩს მადებ
და უცებ ვხვდები: დიდი ხანია, არაფერი გვაქვს ერთმანეთისთვის მოსაყოლი.
დიდი ხანია, შენს ტუჩებს ჩემი გემო აღარ აქვს.
დიდი ხანია, ვეღარაფერს ვგრძნობ, როცა მეხები,
დიდი ხანია, მაინც ველი მორიგ შეხებას,
რომელიც უკვე რუტინად იქცა ორივესთვის.
ჯერ გაიხადე…
მერე ჩაიცვი…
გახდასა და ჩაცმას შუა რაც კი მოხდა, ამოჭრილია,
არადა, კუთხეში +18-ს დიდი ხანია, აღარავინ აწერს ცხოვრებას.
სიყვარულია ეს ყველაფერი?..
ნუთუ ესაა სიყვარული?..
ალბათ, ასეთიცაა და სხვანაირიც.
ადრე სხვანაირად ვემზადებოდით ერთმანეთისთვის.
ადრე, როცა ჩემს მკერდს მუჭში იმწყვდევდი, სულ სხვანაირად მიცემდა გული.
ახლა, თითქოს, საერთოდ არ ფეთქავს…
ახლა წნევას გიზომავ და გეუბნები: _ თავს მიხედე.
წამოსვლის წინ შუბლზე კოცნა დიდი ხანია, მავიწყდება.
_ არ მაკოცებ? _ მეკითხები… ტუჩს შუბლზე მადებ.
საერთოდ არ აქვს შენს ტუჩებს ჩემი და, მით უმეტეს, არც შენი გემო.
ალბათ, არც ჩემსას.
_ დაგირეკავ საღამოს, _ გეუბნები.
დარეკვა მავიწყდება…
წლებია, ასე ვართ…
მგონი, ჩვენმა სხეულებმა ერთმანეთი დიდი ხანია, დაივიწყეს,
უბრალოდ არც ერთს აღარ გვინდა ამ ყველაფრის აღიარება…
მაინც მიყვარხარ და ვნერვიულობ, როცა შენი გულის წნევა 90-ამდე ადის.
მერე მთელი დღე სულ ამაზე მეფიქრება და ვეღარ ვმშვიდდები.
შიში მიპყრობს, რომ შენი გული გაჩერდება.
წუხელ დამესიზმრა, ვითომ მოკვდი.
ვიჯექი და ვფიქრობდი, მის გარეშე როგორ ვიცხოვრო-მეთქი?..
გამეღვიძა _ თურმე, ერთად გვძინებია.
მარცხენა ხელი ჩემს მხარზე გედო,
ფრთხილად გაკოცე ხელისგულზე და მშვიდად დამეძინა.
ნეტა, დღეს დილით წნევის გაზომვა თუ გაგახსენდა?
ნეტა, როგორ ხარ?..
მე ვერ ვარ კარგად, მთელი დღეა,
მთელი დღეა, წუხანდელ სიზმარზე მეფიქრება…

სიყვარულის ანატომია

ზოგჯერ მაშინ იხდი მისთვის, როცა ყველაზე მეტად არ გინდა გაიხადო.
იმ პოზაში წვები, რომელიც ყველაზე მეტად არ გიყვარს,
ყველაზე მეტად არ გიყვარს საკუთარი თავი,
აკეთებ იმას, რაც არ გინდა,
არ გამოგდის, მაგრამ მაინც ცდილობ.
ალბათ, ესაა სიყვარული _
მაშინ იხდი, როცა არ გინდა გაიხადო.
პირიქით, გინდა ყველაფერი ერთად გეცვას, რაც გარდერობში გილაგია
_ მისიც და შენიც.
იყო შენთვის, სხეულზე არ შეგეყინოს მისი შეხება.
ის კი გეხება და გეხება, გეხება და გეხება დაუსრულებლად…
თითქოს, უნდა სული გამოგწოვოს სხეულიდან,
ხელზე დაიხვიოს ყველაფერი, რაც შენშია, რომ შენ შენ აღარ იყო.
ზოგჯერ სიყვარული ამასაც გულისხმობს _
მაშინ გახდას, როცა ყველაზე მეტად გინდა, ჩაცმული იყო.

ჩემი ყოფილი ქმრის ყოფილი ქალი

ის ქალი მომკვდარა, რამდენიმე წლის წინ ქმარი რომ წამართვა.
მაშინ გავიგე, როცა თვალებდახუჭული ვფიქრობდი,
ნეტა, ვინმე მდიდარი ბაბუ გამოჩნდებოდეს ჩემს ცხოვრებაში
და სესხის განულებაში დამეხმარებოდეს-მეთქი.
ჯანდაბას, ცოტა ხნით შევიყვარებ კიდეც, თუ ძალიან ენდომება-მეთქი,
მაგრამ მერე გამახსენდა,
ჩვენს დროში სიყვარულის გამო ფულს რომ აღარავინ იხდის…
მერე იმ ქალის სიკვდილმა შემაწყვეტინა ფიქრი და დავღონდი…
რა უსამართლობაა, არა? _ ის მკვდარია, მე კი ისევ სესხზე მეფიქრება.
კაცი, რომლის გამოც შევიძულე ისიც და მთელი სამყაროც,
დღეს საერთოდ აღარ მახსოვს.
თითქოს იყო და არც იყო, თითქოს მოკვდა დიდი ხნის წინათ…
არადა როგორ მახსოვს _ დღეში ხუთჯერ შევდიოდი მის ფეისბუქგვერდზე
და ვათვალიერებდი ახლა უკვე მკვდარ ქალთან გადაღებულ ფოტოებს.
ვგრძნობდი, რომ იმაზე ძალიან უყვარდა ის ქალი, მე რომ ვუყვარდი ოდესღაც,
მაგრამ იმ ქალს არ უყვარდა ჩემზე ძალიან.
მე? მე ორივე იმაზე მეტად მძულდა, ვიდრე იმსახურებდნენ.
ზოგი ადამიანი ჩვენგან სიძულვილსაც არ იმსახურებს.
მათსა და ჩვენს შორის მხოლოდ შავი ხვრელები უნდა არსებობდეს…
დღეს გავიგე, რომ ის ქალი მოკვდა…
თავიდან შემეცოდა,
მერე ისევ მდიდარ ბაბუსა და სესხის განულებაზე დავიწყე ფიქრი,
მთელი დღეა, ვფიქრობ:
რატომ მავიწყდება პერიოდულად, რომ მკვდარია,
რატომ აღარ მტკივა გული ისე, როგორც მათი ფოტოების თვალიერებისას?
ან რატომ არ მიხარია, რომ აღარ არის?
რატომ არის ხოლმე ზოგჯერ განსაზღვრულ დროს სესხის გადახდა
ადამიანის სიცოცხლეზე მნიშვნელოვანი?..