პოეზია

კატო ჯავახიშვილი – ლექსები

 
გაცრილი ქვიშა
 
გამოვიდნენ და სჯეროდათ.
ქალაქებივით ხმაურობდნენ.
ქუჩებივით ღმუოდნენ.
დასაზეთი კარებივით ჭრიალებდნენ.
ალაგ-ალაგ ნემსიყლაპიებად იქცეოდნენ ხოლმე-
ცათამბჯენებს ეხეთქებოდნენ  ფრთებით.
გამოვიდნენ  და სჯეროდათ.
ძირგახვრეტილ ქვაბებს მოაჩხარუნებდნენ.
გამურულ ხელებს გულზე იბრაგუნებდნენ.
გალურჯებულ ტუჩებს წითელ ღვინოში აწობდნენ –
გადასარჩენად.
გამოვიდნენ და სჯეროდათ,
რომ ხმის ჩახლეჩვამდე შეეძლოთ დაემარცვლათ სიტყვა:
-  ს ა მ შ ო ბ ლ ო.
გოგო მივიდა და მჭადი მისცა.
არ ჭამეს.
ქადა-ნაზუქს ელოდნენ.
 
ეს როგორც მჭადის ჩამოტეხვა. ხის ძველი გობი.
როგორც მზე თავზე – ბერიკაცი ძვლებს რომ ითბობდა.
ეგონათ, სახლებს ჩასჭიდებდნენ ერთმანეთს, როგორც
სახელებს. გვარებს. მოგონებებს. ყანებს. სათიბებს.
კადრი – ბავშვობით მოტანილი ყურძენი  გოდრით
და ფელამუშით ამოთხვრილი თითი. “ათივე”.
ეს როგორც ერთი საგარეო შარვალი, ისიც
დაჭრილი. ნაკერაცდენილი ნაჭერი. თუნდაც.
სამშობლო - ვიწრო, თხელ ტუჩებზე პომადას ისვამს,
აქ  წვეთწვეთობით  უმოწმებენ  სისავსეს თუნგებს
და როგორც შენი ქალაქი და უბრალოდ ნიშან-
დობლივი გაწყალება.
თვალი წყალს გიმღვრევს.
 
იდგნენ და ელოდნენ.
ხელ-ფეხი ციებიანივით უკანკალებდათ.
ცხვირ-ხახა მტვრიანი ნაწილაკებით დახშობოდათ.
ძვალ-სახსარში ნიკრისის ქარს დაედო ბინა.
თვალებში ბათქაში ეყრებოდათ.
გარღვეულ შოვებში ჟონავდა
-წკაპ. წკუპ.
წვიმა.
ისევ იდგნენ და ელოდნენ.
ტყლაპივით წაგრძელებული ენებით.
ჭუჭყისგან გაზეთილი თმით.
უომრად მოპოვებული დამარცხებებით
და ამ დამარცხებებს შორის
ტორტის ნაჭერივით ჩამოჭრილი მემკვიდრეობით.
ერთმანეთზე გადაბმული ჭიპებით იდგნენ და
ალაგ-ალაგ ამოოხვრებს შორის,
გეგონება,  მუცელზე დააჭირაო წიხლი ვინმემ,
სამშობლოს კნაოდნენ.
(სძულდათ).
გოგო მივიდა და მჭადი მისცა.
ლოღნიდნენ.
 
ეს მაშინ, როცა  ჩამოგაჭრეს ხელი ან ფეხი.
მერე მის ნაცვლად მოგაკერეს  წიფელი. მუხა.
როცა თეთრ ფურცელს კალენდრიდან ვიღაც ამოხევს
და შენ ვერაფრით ვერ მოასწარებ  - “ჰოპლა”.  ჩამუხლვას.
ეს მაშინ, როცა „ბეტეკის“ ქვეშ არ გიჩანს სახე
და გამოცანის პირობაა უკვე ამოხსნა.
და ხდება ასე -  უკაცობით იცრება ქვიშა
და ხდება ასე - ხეიბარი, მახინჯი კაცი
სამშობლო - ჩვენი საქათმიდან ფრინველებს იქშევს
და „ჰაუ“, ჰაუ“ აბრეშუმის პერანგებს იცვამს
და „ჰერი, ჰერი“ პოლიგონზე ელიან მაშველს
ჩვენთან ხომ ისევ წვიმებია - კანარი. ნიცა.
 
დაიღალნენ.
ფარფლები გამოიბეს და გაცურეს.
საბურავები ამოიცვეს და გზა მოკეცეს.
ფრთები დაიბრუნეს და გაფრინდნენ.
ერთმანეთი დაიმოკლეს და
სახელოებში წყალი წურწურით ჩასდიოდათ.
კისერწაგრძელებული იდგა გოგო
‘’აინები, მაინები
ჭიქები, საინები” -
ჭექა-ქუხილმა ჭიქის კედლები დაბზარა.
კისერი მოკეცა და გააგრძელა
“ნემსები, მახათები
პაპირუსის ქაღალდები”-
შეზანზარდა.
“ნარმა, მიტკალი
რა რა რა რა რა გინდა, მითხარი”
-არაფერი.
ჩამოსძახეს.
გაჩუმდა.
 
და ის, რაც დარჩა. ჩვენგან ერთი რიყის ქვა, ანდა
მაკეტი როგორც. ფარღალალა წისქვილი. გზაზე.
იქნებ რაც დაგვრჩა და ვერაფრით ვერავის ვანდეთ,
(კვერცხის ნაჭუჭის გამომტვრევა), ასე დავზარდეთ
წიწილებივით, შემოდგომამ გამოჰკრა ქამანდს
და მარყუჟივით შემოევლო საჩვენო ადგილს.
ვთვალეთ, ვთვალეთ  და ვერ დავთვალეთ.
და  რადგან  უფრო მეტი იყო. ნარჩენი. ნამჯა..
ხელები ზურგზე. და გადაწვა სათიბის უცებ.
და რადგან პური ვერ გატეხეს. ვერაფრით დასხდნენ
ერთად და შემდგომ გაზაფხულებს ვერ დაუცდიდნენ.
სამშობლო – როგორც მიტოვება. მაგიდა. უჯრის
ჩაკეტვა. მლაშე სინანული. გადასვლა ხიდზე.
 
წავიდნენ.
ტანსაცმელი დაიფერთხეს.
ხურდები ააჩხრიალეს.
ქუდი დაიხურეს და
წავიდნენ.
„გზაზე მიდის სამი კაცი.
-რათა სამი?
-მაშ რამდენი?
-ორი.
-რათა ორი?
-მაშ რამდენი?“
...
ჩუ..
ჩუ.
არც ერთი.
გოგომ კისერი მოკეცა და დაიძინა.
ჩამოატარა მდინარემ გვამები და არავინ იყო.
ჩამოატარა მდინარემ გვამები და ვერ დამარხა.
ჩამოატარა მდინარემ გვამები და ...
ჩამო ატარა.
 
და რადგან წესი არის ასე - დამარხოს მკვდარი
თავისი ყველამ. დღეს დამარხოს.  ხვალემ თქვას ხვალის.
და რადგან წესი არის ასე, საკუთარ კარებს
მოარგოს ყველამ გასაღები, თუნდ ხეიბარი
კაცი ეგდოს და დამწვარ სულზე სდიოდეს კვამლი,
თავის მინდორში ყველამ თავის მიწა დაბაროს.
რომ ყველა, ვინც კი მოადგება აკრძალულ საზღვარს,
რომ ყველა, ვისაც მოენატრა თავშლის აქნევა
და ყველა, ვისაც უნდა თავი იქ შემოსაზღვროს,
სადაც  იწყება თავდაღმართი გზები და ქვევით
ბუზივით მოსჩანს ეს ქვეყანა - ელოდონ ზღაპარს,
„ჭირი იქა და ლხინი აქა“ - აივსოს ქვევრი.
 
დგანან ისევ.
სხეულჩამოჭრილები.
დაცემულები.
ცარიელი ხურჯინებივით დგანან და
სიპის ქვებს ერთმანეთის თვალებში ეძებენ.
მოუშუშებელ ჭიპებზე დაძველებულ კირს იყრიან -
ფუფხს კი  არა და არ იკეთებს.
ალაგ-ალაგ ნემსიყლაპიებად იქცევიან ხოლმე -
ცათამბჯენებს ეხეთქებიან ფრთებით.
გადაყლაპულ ნემსებში გაყრილი მოგონებებივით მუნჯები
დგანან და
ერთმანეთის ფუღუროებს კორტნიან.
დგანან და
გაცრუებული მოლოდინით
გავეშებული სისხლნაკლულობით
დათხრილი თვალებით
ტირიან სამშობლოს.
გოგო ნახეს. ეძინა.
ჯვარი დაასვეს.
 
ეს იქნებ უფრო. ამოთხრილი თვალები ვარცლში.
და ღამე ვარცლში. და დაკრეფა ხელების. მძიმედ.
ეს იქნებ, რადგან უსიტყვობა თითებზე ვმარცვლეთ
ა–დან ჰაე-მდე ვკვდებით ცოცხლად. ანდა ვიძინებთ.
და როცა გეტყვი, ზუსტად მაშინ ფქვილივით გაცრი
ჭუჭრუტანებით ფიჭასავით სავსე მანძილებს.
„როცა გეტყვი ი – მაშინ გამოდი“.
„როცა გეტყვი ე – არ გამოხვიდე“.
გვითხრეს.
ვდგავართ და ველით.
ვდგავართ და ველით.
 
 
ომის ამბავი
 
წამოდი, შუა ომში დავსხდეთ და ლიმონიანი ჩაი დავლიოთ.
რა მნიშვნელობა აქვს, ვინ იბრძვის, რატომ.
რა მნიშვნელობა აქვს, ჩვენია ეს ომი, თუ არა.
რა მნიშვნელობა აქვს, ერთმანეთში ვმარცხდებით,
თუ საყოველთაო უძრაობაში გამარჯვებულები
მშვიდობას  საკუთარი თავების გასამართლებლად ვიგონებთ?
წამოდი, გაგანია ომში  მშვიდობა მოვიგონოთ და ქაფქაფა ჩაი დავხვრიპოთ.
ჩამოიარონ თავზარდაცემულმა ქალებმა და ზიზღით ჩამოგვხედონ.
ჩამოიარონ ანგაჟირებულმა ახალგაზრდებმა და
ავტომატები მოხრილ ზურგებზე გაგვიხახუნონ.
ჩამოიარონ  ანაფორიანებმა და ჯვარი არ გადაგვსახონ.
ჩამოიარონ ჰალტუხიანებმა და ხურდა ჩაის ფინჯანში ჩაგვიყარონ.
წამოდი, ტყვიებს მოვუსმინოთ.
მე - ცარიელი მასრებისგან მძივებს გავაკეთებ.
შენ - გვამების ტამტამებს შემოჰკარი და თავი დახარე.
მე - შენ გარშემო ვიცეკვებ და ჩაის ფინჯანში მზეს გავაჩენ.
შენ - თავი მაღლა აწიე და სახიდან
ჩემი დამწვარი კაბის ნაფლეთები კანიანად გაიცალე.
მე - ფეხებს დანაღმულ მიწაში ჩავრგავ.
შენ - ფეხები დამბანე და ნაღმებს სიცოცხლე დაუბრუნე.
მე - საშოდან დაუბადებელ შვილებს გამოვაძვრენ და მაზუთში ამოვავლებ.
შენ - საპოხივით გადამისვი ტანზე შიში და ჩვენი მაზუთიანი შვილები გადაყლაპე.
ჩამოიარონ თავზარდაცემულმა ქალებმა და მოგვაწყევლონ.
ჩამოიარონ  ანგაჟირებულმა ახალგაზრდებმა და გვესროლონ.
ჩამოიარონ ჰალტუხიანმა კაცებმა და მიწა გამოგვაცალონ.
ჩამოიარონ ანაფორიანებმა და ზურგი გვაქციონ.
წამოდი,  ჩვენს ომში წავიდეთ.
შუაგულ ომში წავიდეთ და ლიმონიანი ჩაი დავხვრიპოთ.
რადგან ომში სხვანაირი სიყვარულია
და სიყვარული უფრო დანებებაა, ვიდრე გამარჯვება.
რადგან სიკეთე ხშირად ორგულია
და ორი გული მეტობას კი არა, ნაკლებობას ნიშნავს.
რადგან მრევლი ხშირად ტყუის,
და  საკუთარი სიმართლე მხრებზე შემოდგმულ  კუბოსავით მოაქვს.
რადგან პროცესია აბსურდია
და ყველა აბსურდი ერთხელაც ყველაზე დიდი სიმართლე გახდება.
რადგან ყველა ომი ტყუილია
და ადამიანებს საკუთარი არსებობის დამტკიცება
არსებულის უარყოფით სჭირდებათ.
რადგან ძალადობა სისუსტეა
და  ნებისმიერი სისუსტე უკვე სიძლიერის დამტკიცების პირობაა.
რადგან ძალიან იოლია,
ადამიანები არ მიიღო ისეთები, როგორებიც არიან
და ძალიან ძნელი
საკუთარი თავი მათ სისუსტეში აღმოაჩინო.
 
წამოდი,  შუა ომში ჩამოვსხდეთ.
ფეხმორთხმულები დავსხდეთ და ლიმონიანი ჩაი დავლიოთ.
სადაც სიმართლე მხოლოდ ისაა,
რომ კაცობრიობას  ნებისმიერი ომი
შიშის დასაძლევად და გმირების მოსაგონებლად სჭირდება,
სადაც მე და შენ
ასე მშვიდად შეგვიძლია ცხოვრებას დავცინოთ.
 
 
მკვლელები
 
ყველამ დავხოცოთ ჩვენი შვილები.
გაზრდილები. გასაზრდელებიც.
ისინი, ვინც ვერ დაიბადნენ
და არც ითხოვეს.
ვინც  გადაგვასწრო დაბადება, -
უკვე დაბერდა;
ვინც ხელისგულის ხაზებიდან გამოვიგონეთ;
ვინც არც გვიყვარდა;
არც გვძულდა და
კიდეც გვიყვარდა;
ისინი, ვინც ჩვენ დაგვაბრალა მზის ვერ ამოსვლა;
ვინც ვერც სკოლაში ვერ იარა,
ვერც გზა მოძებნა;
ვინც  საკუთარი წილი მიწა ვერსად იპოვა;
ვინც იქცა მკვლელად;
იქცა ქურდად;
იქცა მეძავად;
 
სწრაფად დავხოცოთ  ჩვენი შვილები.
რბილ ღაბაბზე ბასრი ლითონი გადავუსვათ და ამოვისუნთქოთ.
ერთი მაგრად ამოვისუნთქოთ.
ამოვისუნთქოთ და ამოვაყოლოთ:
ჩვენი ყველა  უსიზმრო ძილი;
ჩვენი ვითომ არაფრით დაღლა;
თითქოს თეთრ გემებს წარსულში ვძირავთ;
თითქოს  წამწამი დავხარეთ,
გაღმა
ბარაკებია და ქურთის ქალი
ჭუჭყიან მკერდზე მიკრული ჩვილით
ჭრელი ჭინჭებით დაათრევს სევდას:
 
„პედრო, დონალდო,
დონალდო, პედრო, პედრო“...
 
დაათრევს. ყვირის.
„ჩვენ“ კი მივდივართ,
ნაჩქარევი ნაბიჯით სახლში
და საკუთარი შვილებისთვის ღიმილით მიგვაქვს,
ყოფის ხურდაში მოყოლილი ფერადი გზები, -
თითქოს, საღეჭი რეზინია სხვისი სამშობლო.
თითქოს, ეს ტუტე ცრემლის ტბაა მხოლოდ სამშობლო.
ჩვენი შვილისთვის ვერნაყიდი „კევის“ სანაცვლოდ,
თავს რომ არაფრით გვანებებს და წარსულს გვიმალავს.
 
მიდი, სამშობლოვ, ამ მშიერი ბავშვის თვალებში
ბადე ჩააგდე. ჭაობისფერ ტბაში თევზები
წყალმცენარეებს  ხერხემლებით ეჭიდებიან.
მიდი, სამშობლოვ, არ დაგვინდო, თავი გადადე
სიძულვილისთვის. სინანულში თავის დაზოგვა
რა იოლია...
გლობალური გაჭირვებისთვის
ჩვენ  გავამართლებთ დროს, რომელშიც
შენ არ შეცვლილხარ, –
ეს ჩვენ ვიქეცით
გლობალურად საშიშ მხეცებად.
დრო აღარ იძვრის.
ალბათ ფეხში წყალი ჩაუდგა,
რომ გაზაფხული დაგვენახა,
მაგრამ...
შეგვცივდა.
მოდი, სამშობლოვ, ნორჩი სისხლით ქუჩა შევღებოთ
სისხლის წრეები დავახატოთ ქუჩებს.
მზეებად.
 
ახლა უკვე თამამად შეგვიძლია ამოვარწყიოთ:
სასთუმალთან გატარებული ღამეები;
სამსახურში დაგვიანებები;
დაბადების დღის საჩუქრისთვის ხელისკანკალით შეგროვილი ფული;
ბანკომატში ჩარჩენილი ბარათები;
კინოს ბილეთები;
ელექტროენერგიაზე მიბმული ნაგვის ბუნკერები;
ჩასახვის საწინააღმდეგო აბები;
ცულის ტარზე ვერდატეული სიყვარული;
პოლიტიკაზე ორიენტირებული ისტორია;
მეგობრული ფეხისდადებები;
ორი ზღვის და პატარა გოგოს ამბავი, -
თითქოს საღეჭი რეზინია ჩვენი სამშობლო.
კუჭს რომ მიეკრა.
 
„პედრო, დონალდო,
დონალდო, პედრო, პედრო“...
 
ყველამ დავხოცოთ ჩვენი მაძღარი შვილები.
პეჩენიებით,
ჩიფსებით,
ემულგატორებით
გამოვუტენოთ კუჭი და მერე დავხოცოთ.
 
მშივრები მაინც არ მოკვდებიან.