ზაალ ჯალაღონია

ლექსები

ნატეხები

1.

ძნელია ყოფნა ხალხშიაც და
ისედაც მარტო.
თუ შენ ხარ კაცი,
ფრენის სურვილიც დამღლელი და
უცნაურია,
ილუზიაში რომც იფრინო, წარმოსახვითი ფრთები მაინც
გაგეცვითება.
თავი დაზოგე ფრენამდე და ფრენის შემდეგაც.
სიტყვამ თუ უკვე კარგად იცის
აწმყო-მომავლის,
ის თვითონაა, რაც
იცხოვრე, ან ვერ იცხოვრე…

მზეზე ბრჭყვიალებს
სარკის ნატეხი,
ისეა, თითქოს, ხმას გამოსცემდეს,
ისეა, თითქოს,
ხმა ანათებდეს.
ამ ხმაზე ვიდექ ანგელოსის
ნეტარყოფაში
შებრუნებული ვარსკვლავის
სახით.

ეს ჩემი თავი სადღაც მიმაქვს
და ისე მიმაქვს,
თითქოს, არასდროს ჩემი არ იყო.
თითქოს ამ წასვლა-მოსვლის შეცდომამ
არგაჩენამდელ დროში ჩამტოვა.
თითქოს, მზერა მიუწვდომელში ერთხელ აღარ
მეტარებინოს.
თითქოს, არ მინდა ვანათებდე,
ან ბნელი ვიყო…
თითქოს, გაზაფხულმა ჩაგიფინა
თვალის ფოსოში
ორი ყვავილი იასამანის.
გადამტყდარ სხივებს ეცეკვები,
ელვანაქსოვო.

როგორი დამღლელია მაშინ ცხოვრება,
როცა ზურგზე არ წამოიკიდებ
იმ ტვირთს, რომელიც მხოლოდ შენ ერთს უნდა გეტარებინა.
როცა იცი, `უმკაცრესი თვეა აპრილი~
და მაინც ყოველთვის შენ დეკემბრის სუსხზე
კანკალებ.

2.

როცა წყვდიადის პატარა წვეთი
ჩემს ტილოზე
უეცრად დაეცა,
მასში ცრემლების შერევა ვცადე,
მაგრამ ვერაფრით გადავრეცხე და
გავაღიავე.
ვიცი, სიხარულს ჩამოეწვეთა,
მაგრამ ტილოზე დარჩა, როგორც
სევდის ნაშხეფი,
მარად მედინი დიდ წყვდიადების
უხვ ნაკადებად.
ამ შავ ტალღებში ძალად ჩამქრალი ჩემი სულის
მცირე ნათელი
გაიელვებს და ჩაიკარგება კვლავ
უფრო დიდზე გასაელვებლად.

მთელი სიტყვა ჩამომენგრა
აქ, ფეხებს შორის.
ოდესმე მგელმა, ყველა ტყიდან გამოქცეულმა,
წამოვდექი და ვცადე ყმუილი.
ერთმა მოძმემაც არ მოაბრუნა ჩემკენ თავი.
შიშველ გორაკებს მარტო
შევრჩი
გაცრეცილი ხნიერი ბალნით.
ყმუილის ბაწრით გადაბმული
ყვითელ მთვარეზე.

სახლიდან ჩუმად გამოდიან.
საგულდაგულოდ კარებს კეტავენ.
გასაღებს იქვე თხრილში აგდებენ.
სადღაც დინჯად წინ მიიწევენ.
თითქოს, სამოთხიდან მოუვიდათ
მოკლე ტექსტური შეტყობინება:
`აქ თქვენ გამო უკვე შიშვლებს
არავის ვიღებთ,
კარებს კი ღია დაგიტოვებთ,
თბილად ჩაიცვით და ისე მოდით.~
რაც არ მინახავს
უმეტყველო
მომავალს შორის,
ახლა იქ რომ დავადგა ფეხი,
ზღვა გამიძღვება, თუ კუნძულის
მობინადრენი მიმასწავლიან
პატარა ყურეს,
მე საიდანაც ამომევსო ეს თვალები
მომწარო ბოლით.
რა უნდა მოხდეს,
თუ ნამდვილი არაფერია?!
მაინც გამოდის
სანთლისპერანგა.
თავს გაილანდავს
ხეების ჩრდილქვეშ.

მთელი ღამეა შენს არყოფნაზე
და მთელი დღეა ჩაჭედილი
ჩადენილ მოლოდინებში.
ლანდებმა გახაზეს საზღვარი
და ქვედა ღრუბელმა
უფრო ზემოთ ამოიწია.
ნეტავ თუ არის ჩემი თავი
სარკეებს შიგნით,
როგორც მზის ჩასვლა რომელიმე
მთების ბოლოში.
იყავი ყველა, ვინც კი იყავი.

3.
საკუთარ თავში რას შეიცნობ
ან რას მოისმენ,
როცა მოწყენა ამოგძახებს _
შეხედე ქალაქს,
როგორ მოათრევს თავის მძიმე ფეხებს,
როგორ უფეთქავს გულ-მუცელი,
როგორ უდუღს შიგნით ცხოვრება.
თავი შემოყავ ამ ჯოჯოხეთში
ლექსებიანად…

შენ აღარ იცი, გზის ბოლოში ხარ,
თუ გზა თავიდან აღარ ყოფილა.
შენ აღარ იცი, აქედან რომელი ხარ,
ძველი პალტო თუ სულ ახალი ჭრელი ქურთუკი.
შენ აღარ იცი, თუ რამდენად უსარგებლო ხარ…

პოეტზე უკეთ დარდიანობა მაინც არავის აღარ გამოსდის,
ხედავ სამყაროს ყველა ნაპირს…
დროის ისარი ციფერბლატზე
აღარ მოძრაობს.
რამდენჯერ უნდა შეგიმოწმონ,
კიდევ რამდენის ატანას შეძლებ,
სადა აქვს ბოლო შენს
მოთმინებას?!

აქ თოვლის ფიფქად ვეღარ ჩამოხვალ,
მხოლოდ შენს სევდას, შეიძლება,
ხმა ჰქონდეს თოვლის.
დასაბამიდან რა ქვეყნის იყავ?
ცის გუმბათზე რომ ბგერამ
გაგაკრო…

4.

ჩემი თეთრი გაღიმება
და ქარით სავსე იალქანი.
უცხო მიწაზე დაბადებაში დაკარგული
მოგზაური ვარ…
აქეთა მხარეს
სხვა არაფერი არ ითქმის ჩემზე.

ყველა ბინდში ვარ გათქვეფილი
ნისლის ქაფივით,
უთქმელი სიტყვით აღსავსე თვალებს
ლურჯი ზეცაც ვერ დამიფარავს.

ხეთა რტოებზე გაბლანდული
სხივთა ნაკეცი,
როგორც
ხანძარი უჩინარი უკუნეთისა,
სიკვდილ-სიცოცხლე ადამიანის ორი მეგზური,
უძირო დროში, დროის გარეშე.

უკვე ფიქრშიაც ვეღარ ვეტევი,
გადმოსული ვარ…
კვლავ მივადექი რომელიღაც უცხო მხარეს და უცნობ მიწას…
ჩემ ახლოს არ დგას არცერთი მკვდარი,
თუმცა ცოცხალიც არ დგას.
ამ მუქ ჰაერში სულ ერთია,
ბრუნდები, თუ სადმე მიდიხარ…

5.

სიტყვა რომ არ მქონოდა
ცასთან, მიწასთან,
ჩემს ტკივილებთან
არ ვიქნებოდი ასე სრულად
შეხორცებული.
სიტყვა რომ არ მქონოდა,
ვერ შევუნაცვლებდი ტბებს
ჩემს თვალებს,
ვერ გადავძახებდი ერთი სამყაროდან _ მეორეს.
ვერ ავანთებდი დროის ველზე
ჩემს დაბადებას.
სიტყვა რომ არ მქონოდა,
ნიჟარაში შეპარული ქარივით
ვიჩურჩულებდი,
რა კარგი იქნებოდა,
სიტყვა რომ მქონოდა.

რომ ავიხედე,
ხიდან ფოთლებმა გადმომასხურეს
მთელი
სიმწვანე
გულისნადებთა.
გზა მდუმარებით გაჯერებული
ჩემივე ფიქრის ამოწეული
მთა-გორაკია,
სადაც გადადის დავიწყება,
სულ უფრო მაღლა
ცისკენ აჭრილი,
მე კი ღია ვარ
ჩამდინარე ყველა სხივისთვის,
რომელთაც მოაქვთ
მივიწყებული ჩემი ცხოვრება.

თვალით ამზომავს,
ძერასავით გადამევლება
ადამიანის მსუსხავი მზერა.
ამ მოკლე ხანში ქვაც კი გახდა ჩემი მოყვასი.
ადამიანს კი არ სურს ირწმუნოს,
რომ ჩემი გულის ყველა კარიდან
მხოლოდ ნათელი შეეგებება.

მართლა არ ვიცი,
რა უნდა ყოფნას.
რა უნდა ღამეს, ან დილას
წვიმით,
რომ გავერიდო, ის დრო უფროა
და მოვიშორო ბინძური
წუმპე ცადარხეული
ჩიტების სტვენით.

მთვარის სხივებმაც ჩემგან თავი უცებ დაცალეს.
შემოიქნია საღამომ ქარი…
თითქოს, ალუბალს შეახმა ტოტი,
როცა ერთხელაც მიწა დავტოვე…

რისი თქმაც მსურდა,
იმისი ვარ შიგნით და გარეთ
და ნახანძრალი სოფელივით
მთას და მთას შუა ხმა და ლექსით
მიფეთქავს შიში გაქვავებული.
სიზმარი არ ვარ, მაგრამ სიზმრის
ვარ თანამყოფი.
ნამდვილ დროიდან ამოჭრილი
დათქმულ დროს ველი
ლაჟვარდისფერი კანკალ-გუმანით.
ცვალებადი ბურუსის ბოლოს, რა მართალია,
სინამდვილე აქ რომ დარჩება.

ელვა რომ ელავს,
იქ დახუჭე თვალი
ერთხელაც
და გადაწიე სულიდან ფარდა.
უმისამართო მიმართულების
დარჩება მხოლოდ მოწყენილობა.
თოლიას ლანდი გაყინულა
საღამოს ცაზე,
არაფერს ყვირის, არაფერს ამბობს
მზის ამოსვლამდე…

6.

ვის არ დაუწერია ლექსი
სარკეზე,
ვის არ შეუდარებია ცა სარკისთვის,
მაგრამ ცა ისევ ცად დარჩა,
სარკე კი _ სარკედ…

გადაიფრენენ ფრინველები ცაზე,
მე კი ისევ გაოცებული
შევყურებ სარკეს,
თითქოს, ქარის ნახევარი მასშიც
ქროდეს,
და ნაღვლიანი ღრუბლები გადადიოდნენ ერთმანეთზე.
არავინ ქრება მასში არცერთი მიმართულებით,
თითქოს,
დაუსრულებელი ცხოვრების გახელილი თვალია.
ვინ იცის, კიდევ ზედაპირიდან რამდენი სახე
ამოუვა.
მასსა და ჩემ შორის შუალედებში
ათი თაობა მაინც დაძენძა ცხოვრებამ.
მასაც ცასავით ზოგმა ფრინველმა
გადაუფრინა,
ზოგს კი საერთოდ ფრთები დაება…

ნამდვილი რომ ვარ,
ჩრდილით ვიგრძენი,
როცა ბნელ კვარტალში უცნაური
ხმები მომესმა.
ოთახში შესულმა საათი გავასწორე.
ყველგან მიმობნეულა გაუტეხელი
სარკის ხმები.
მე კი მაინც ვაგროვებ წარმოსახვითი
სარკის ნატეხებს
და გადავდივარ საზღვრებს
ჩემი თავის გადმოსაყვანად,
რომ საბოლოოდ ვაღიარო მისი
სინამდვილე.

სიბნელის წვეთი,
სინათლის წვეთი,
თითქოს, წვეთავს მთელი
მონდომებით
ჩემს თავზე.
ქუჩაში მოგროვილ ხალხში გასვლისას,
კარგად ვგრძნობ, რომ ამათგან
ნახევარზე მეტი სულაც ავატარია
და სხვა დარჩენილი ნაწილიც უკვე
გადაიღალა სიმულაციებით,
მაგრამ მიზიდულობის ძალით
ვეღარ ეშვებიან ამ ცრუ თამაშებს.
აქ პირველად ვინატრებ,
კარგი იქნებოდა,
მართლა ვიყო შეუმჩნეველი.

7.

მე აქ მოვედი,
როგორც ბალახი, ქარისმიერი
სუნთქვის სასწავლად.
და გზა ნაცნობი დამხვდა
თუ არა,
ვერ გავარკვიე,
უხმო ლოდინმა წლები წარმტაცა
და რუხი ფერი გადმომფინა
ორთავ თვალებზე.
შევატრიალე ჩემი სული ქვეყნის ბოლოსკენ,
მაგრამ რაღაცამ, თითქოს, მიბიძგა,
გამჩენოდა იმის სურვილიც, რომ ყველას თვალწინ
ჩემი თავი ამ ცისქვეშ უკვე კიდევ ერთხელ ამომებრუნა,
ისიც ვიცოდი,
ეს `მეორე ამობრუნება~ დროთა წიგნში ასლის სახითაც
არ დარჩებოდა.

დაწერილ წიგნში სასურველის ამაოდ მძებნელს,
მე უამრავი მოგონება
ყინულად მექცა.
როცა „ჩვენიდან~ სიტყვის ნებით
გამოვდიოდი,
ხმა ამაფარა თეთრმა ღრუბელმა,
დილის ჰანგმა და
ნამიანმა ჭროღა ფოთოლმა…
თითქოს მათ ჩემი დაცვა ისურვეს…

ეს საღამო, ალბათ, სხვას
არ გადაეცემა,
მას მე შევხედე და ამ წამისთვის
ის, სრულად ჩემი,
და მე, სრულად მისი,
სივრცის შუაში თავს ვინიშნავდით.

ადამიანებს თუ შერჩები,
მთლიანობითაც ვეღარ იცხოვრებ.
ნაცნობ სახეებს დრო მიშლიდა,
ხშირად ისე, რომ
მათი აღდგენაც უმეტესწილად
ვერ მოვახერხე…

ანარეკლებმა ძველ სიმღერას
ამონათება კი არ დაუწყეს,
უფრო და უფრო გადააცილეს
ფერი, გემო და სურნელება,
რაც მოჰყვებოდა.
ყოველ ნატეხში ადამიანის სული
ჩანდა, გაუბრწყინებლად.

რა იწყებოდა შემოდგომის
ფოთოლცვენისას?
ხმასა და ნაბიჯს დიდი ფიქრი გადაეშალათ,
სარკისა თუ სულისა და სიტყვის
ნატეხი
მიწაზე ეგდო, ხოლო ცაში კი ელვა
ტყდებოდა
ათასწლეულის მაუწყებლად.
ხილვადობა ხშირად არასაკმარისია,
არც გაელვება,
არც ზრიალი ამ ნატეხების…

8.

ერთი წამითაც არ მეჯერა,
რომ მე ვიყავი
ცას მიბჯენილი,
ვინც დარხეული მზის სხივებით
ხმა ამოქსოვა,
ვერ დავიმალე გონებაში განდეგილივით.
ვიღიმოდი და ვაგრძელებდი
შემდეგ ცხოვრებას.
თოჯინა ვიყავ, ადამიანობას
ვაპირებდი.
ხან ცვილის, ხან ცომისგან მოზელილი.
ბოლოს მაინც თიხა
დავრჩი და მცირე მტვერი.
დამჭკნარ ყვავილთგან
ხმად გამოველ
და ეს თვალებიც სინათლის მსგავსად
ზურგს უკან დამრჩა…

სადღაც მოღელავს
სახისფერი და ნისლისფერი,
იბადები და დაღლილი ხარ
სხვაგან ცხოვრებით.
ქუთუთოებზე დარჩენილი
ცრემლი ვიყავი
და ცხადის კანკალს ფორმა ჰქონდა
ყველა მხარეში.
იბადები და დაღლილი ხარ უკვე
ცხოვრებით…

თავი გავიგდე ჟამთა სცენიდან
და როცა მთვარე უცებ
გაბრწყინდა,
მე დავინახე მოსაუბრე ცვარი,
რომელიც ბალახს მჭიდროდ
ტანზე ეკვროდა,
მისი ციმციმი ჩადიოდა ჩემს ღრმა თვალებში
და დუმილიც კი მევსებოდა იმ პირველ ენით,
სარკის ნატეხებად რომ იმსხვრევა
და მე გამოვცემ.
ეს ხმოვანება მკვდარ სიცოცხლეში
მე მასუსტებს მთელი სინათლით
და უმოწყალო მოწყალება გააქვთ სულიდან
ილუზიების ნაცარ აჩრდილებს.

ვინ იცდის ჩემში უთვალავი და უმართავი?
ჭექა-ქუხილი თუ ჩამოდის,
კვლავ ზეცად ადის.
ყველა თავისი ბაგით ამბობს
იმ ერთის სათქმელს.
შეუქცევადი ნიშნის წინაშე
გარს მდუმარებით დაფარული,
ძვლებამდე თეთრი
მე ვდგავარ…
მომავალში
უხილავი და შეუცვლელი
გაუფრთხილებლად ჩემი და სხვისი…

ხილულ შრეებში, ხმაგამავალ
ჩაძიებებში
მკვეთრად მიმოდის ვარსკვლავების შვეული ხაზი,
ეს ძირითადი არსებობის
ერთი მხარეა,
ყოფილ სამშობლოს სამუდამოდ
რომ ვერ მოიკვეთს
დედის წიაღზე უშორესი დასაწყისებით
მეტი სიცხადის უხვ დინებაში.