ეზრა პაუნდი – ლექსები

თარგმნა  ზაალ  ჯალაღონიამ

ლიტერატურული მიმდინარეობა იმაჟინიზმი, ერთ-ერთი მოდერნისტული ფრთა იყო მსოფლიო დეკადენტურ ლიტერატურაში (პოეზიაში), რომელიც წარმოიშვა მე-20 ს. დასაწყისში; ის, უპირველეს ყოვლისა, დაუპირისპირდა იდეურობასა და სიმბოლოს ძველ გაგებას შემოქმედებაში. მისთვის ერთმნიშვნელოვნად ღირებული იყო  მხოლოდ კონკრეტულ, წამიერ განწყობაზე შექმნილი ,,იმაჟი”, რომელიც მწირი ლიტერატურული ხერხებითა და მშრალი მეტაფორული სახეებით გადმოიცემოდა. ამ მიმდინარეობის პოეტებისთვის დამახასიათებელია ანალოგია, ალუზია, და ზმანებისეული კონკრეტული, უმნიშვნელო დეტალების ჩვენება. ეს წარმოსახვითი ფანტომის ერთგვარი სახეცვლილი ფორმაა, რომლის თითოეული დეტალი, შეიძლება ითქვას, თავად ცალკე მყოფი სულიერი არსებაა. პოეტური განცდა გადმოიცემა, გაბუნდოვანების გარეშე, რაც შეიძლება ლაკონურად და სადად. სწორედ ამ საინტერესო ლიტერატურული მიმდინარეობის ერთ- ერთი უმნიშვნელოვანესი წარმომადგენელი გახლდათ ეზრა პაუნდი. უაღრესად დახვეწილი მოაზროვნე, დიდი ამერიკელი პოეტი და ესთეტი. ეზრა პაუნდმა ,,იმაჟინიზმს”კიდევ რამდენიმე სახასიათო შტრიხი დაამატა, ესაა, ინტელექტუალიზმი შეწყვილებული სადა და ლაკონურ სტილთან, რომლის სათავეები მან ჩინურ და ეგვიპტურ ლირიკაში მოიძია. შემდეგ კი, თავადაც თარგმნა ამ ქვეყნების პოეზია. აქვე დავძენ, ეზრა პაუნდი, როგორც მთარგმნელი, დღემდე საკამათო მოვლენად რჩება. ამის თაობაზე მკვლევართა აზრებიც ორად იყოფა. მას ბევრი მთარგმნელობით საქმეში ,,მეტრს” უწოდებს, თუმცა ზოგი კი, მოიხსენიებს, როგორც ,,მთარგმნელ თაღლითს.” მიზეზს ამგვარი უარყოფითი მოსაზრების წარმოშობისა ჩინური ტექსტებისადმი მისი თამამი მიდგომა წარმოადგენს. პოეტის აზრით, აუცილებელი არ არის, რომ თარგმანმა ორიგინალის ყველა ნიუანსი ზედმიწევნით გადმოსცეს. მთარგმნელს მხოლოდ კონკრეტულ დეტალებზე ყურადღების გამახვილება მოეთხოვება. მე პირადად შორს ვარ იმ აზრისგან, რომ მთარგმნელობითი საკითხები პაუნდს ცუდად ესმოდა, რა თქმა უნდა, საკითხის ასე დაყენება გულუბრყვილობაა და მეტი არაფერი. პოეტს ჰქონდა კონკრეტული საკითხებისადმი თავისი ინდივიდუალური მიდგომა, რითაც ცდილობდა სათარგმნი ტექსტი ინგლისური ენის წიაღში უფრო თამამად შემოეყვანა და ორიგინალის ტრადიციული პასტორალური გარემო თანამედროვე ხილვა- ვიზიონებითა და ყოფის ნიშნებით აღებეჭდა. ამ თვალსაზრისით, ვფიქრობ, ჩემი თარგმანი უფრო ერთგულობს დედნისეულ ტექსტს. ლექსების არიქიტექტონიკა და განწყობა მთლიანობაში შენარჩუნებულია. ეზრა პაუნდის პოეტისეული სემანტიკისა და ინტონაციის მოთვინიერება იოლი საქმე სულაც არ არის. მცდელობა- მცდელობად. დანარჩენს თავად მკითხველი განსჯის…

                                                            (მთარგმნელი)

მედიტაცია

როდესაც ჩუმად გავეცნობი

ჩემი ოთხფეხა მეგობრების

იდუმალ უნარებს,

იქვე დავძენ, რომ ადამიანებს

სამართლიანად გვქვია ცხოველი.

და, ამას გარდა,

როს უცნაურ საკითხებს ვიკვლევ მე კაცებისას,

აქ შემიძლია ვთქვა

გატეხილად:

ჩემო მეგობარო, უკვე

საგონებელში ვარ.

_

Meditation

When I carefully consider
                         the curious habits of dogs

I am compelled to conclude

That man is the superior animal.

When I consider the curious habits of man

I confess, my friend, I am puzzled.

_

კოდა

ო, ჩემო სიმღერებო,
რატომ უყურებთ ასე დაჟინებით და ცნობისმოყვარეობით კაცთა სახეებს,

იპოვით მათ შორის თქვენს დაკარგულ

მიცვალებულებს?

_

Coda

O my songs,

Why do you look so eagerly and so curiously into people’s faces,

Will you find
your lost dead among them?

_

აპრილი

სამი სული გამომეცხადა,

ნაწილ–ნაწილ დამშალეს და გამანიავეს

მიწაზე, სადაც ზეთისხილის

დედიშობილა რტოები

წაიქცნენ.

ფერმიხდილი სიკვდილის ველი

ჯანღად გაწოლილ ნათელ ბურუსში.

_

April

Three spirits came to me

And drew me apart

To where the olive boughs

Lay stripped upon the ground:

Pale carnage beneath bright mist.

_

DE AEGYPTO

მე ვიცი ყველა საიდუმლო გზა ცაში,

და ამიტომაც მე სხეული მაქვს ქარის.

მე შემიმჩნევია ყოფიერების დედოფალი.

მე, მხოლოდ მე.

მერცხლებთან ერთად მფრენი

ქარის ნაწილს შეადგენს.

მე, მხოლოდ მე ვიცი საიდუმლო გზა

ცაში  და ამიტომაც მე ქარისგან შევდგები.

Manus animam pinxit

მე ვფლობ ჩემს კალამს

და ვწერ იმას, რაც მსურს…

უწმინდესია ჩემი ბაგე, უწმინდეს სიმღერებსაც გალობს.

ქუმის ლოტოსის სიმღერას

ჩემს ბაგეში სძინავს.

თავად მე ვარ, ვინც იცის გზები

ცაში, ამიტომაც ქარისგან შევდგები მე.

მე ვარ ნაპერწკალი,მზე რომ ჰყრის.

დიახ, მე ვარ,მერცხლებთან მფრენი.

მთვარე ჩემს შუბლზე დასახლდა.

ჩემს ტუჩებში ქარი სუფევს.

მთვარეა – ბრწყინვალე მარგალიტი საფირონის ზღვაში

მოცურავე.

ნაკადულის სიგრილეს გრძნობენ ჩემი თითები.

მე ვიცი ყველა საიდუმლო გზა ცაში,

და ამიტომაც მაქვს მე სხეული ქარის.

_

De Aegypto

I, even I, am he who knoweth the roads

Through the sky, and the wind thereof is my body.

I have beheld the Lady of Life,

I, even I, who fly with the swallows.

Green and gray is her raiment,

Trailing along the wind.

I, even I, am he who knoweth the roads

Through the sky, and the wind thereof is my body.

Manus animam pinxit,

My pen is in my hand

To write the acceptable word. . . .

My mouth to chant the pure singing!

Who hath the mouth to receive it,

The song of the Lotus of Kumi?

I, even I, am he who knoweth the roads

Through the sky, and the wind thereof is my body.

I am flame that riseth in the sun,

I, even I, who fly with the swallows.

The moon is upon my forehead,

The winds are under my lips.

The moon is a great pearl in the waters of sapphire,

Cool to my fingers the flowing waters.

I, even I, am he who knoweth the roads

Through the sky, and the wind thereof is my body.

I will return unto the halls of the flowing,

Of the truth of the children of Ashu.

I, even I, am he who knoweth the roads

Of the sky, and the wind thereof is my body.

_

***

გოგონა ჩაის მაღაზიაში

ისეთი ლამაზი აღარ არის, როგორც ადრე იყო,

აგვისტოს დაღი ძლიერ ემჩნევა.

ის კიბეებზე გულმოდგინედ აღარ ადის; ისიც შუახნის გახდება.

და ახალგაზრდობის სიკაშკაშე,

რომელიც მან გაავრცელა ჩვენზე,

როცა მოგვიტანა მაფინები, ხელმეორედ არ გავრცელდება,

რადგან ის ასევე გახდება შუახნის…

_

The girl in the tea shop

English 

The girl in the tea shop

Is not so beautiful as she was,

The August has worn against her.

She does not get up the stairs so eagerly;

Yes, she also will turn middle-aged,

And the glow of youth that she spread about us

As she brought us our muffins

Will be spread about us no longer.

She also will turn middle-aged.

_

და დღეები არ არის საკმარისად სავსე

და დღეები არ არის საკმარისად სავსე

და ღამეები არ არის საკმარისად სავსე

ცხოვრება დაცოცავს მინდვრის თაგვივით

 უძრავ ბალახზე.

_

And the days are not full enough

And the days are not full enough

And the nights are not full enough

And life slips by like a field mouse

Not shaking the grass.

_

იონე მოკვდა დიდი ხნის წინათ

ცარიელია გზები,

ცარიელია ამ მიწის გზები

და ყვავილები იხრებიან მძიმე თავებით.

 სულ ამაოდ იხრებიან.

ცარიელია ამ მიწის გზები,

სადაც იონე დადიოდა ოდესმე, ახლა არ დადის,

და გეჩვენება, თითქოს ახლახან წავიდაო ადამიანი.

_

Ione  Dead the Long Year

Empty are the ways,

Empty are the ways of this land

And the flowers

Bend over with heavy heads.

They bend in vain.

Empty are the ways of this land

Where Ione

Walked once, and now does not walk

But seems like a person just gone.

_

სიმღერა

შეიყვარე შენი ოცნება

სიყვარულისგან ყველა დაცინვა. გიყვარდეს ქარი

და მიიღე

გაფრთხილებები,

მხოლოდ სიზმრები შეიძლება მართალი იყოს,

რადგან სიზმარში მოვდივარ შენთან.

_

Song

Love thou thy dream

All base love scorning,

Love thou the wind

And here take warning

That dreams alone can truly be,

For ’tis in dream I come to thee.